Ewolucja poglądów na pracę

W ustroju wspólnoty rodowej traktowano ją jako swoistą konieczność życiową, wykonywaną w równym stopniu przez wszystkich dorosłych. W okresie niewolnictwa praca fizyczna, zepchnięta głównie na niewolników, była przedmiotem przymusu i pogardy, szczególnie ze strony warstw wyższych, tj. kapłanów, filozofów i władców.

W feudalizmie, a szczególnie w chrześcijaństwie, pracę fizyczną traktowano różnie: jako konsekwencję grzechu pierworodnego i dopust boży (praca jako pokuta), a także jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy, czy też jako źródło pewnych cnót, ważnych ze względu na cel ostateczny.

Wczasach nowożytnych, w wieku XVII i XVIII, pracę produkcyjną człowieka zaczęto zaliczać do wartości moralnych (poglądy moralistów) oraz ekonomicznych (poglądy zwolenników ustroju kapitalistycznego).

Na kształtowanie się współczesnych poglądów na pracę, jako naturalnej i nieodłącznej potrzeby człowieka, wpływ miały nurty społeczno -filozoficzne XIX i XX wieku. Obecnie ma ona wymiar społeczny i humanizujący, jest wartością i źródłem wartości - w toku pracy powstają i funkcjonują inne wartości. Należy do niej podchodzić w sposób kompetentny, odpowiedzialny, uczciwy i rzetelny. W dobie automatyzacji i robotyzacji, zmienia ona swój charakter: z pełnej mozołu i wysiłku mięśni - w działalność angażującą intelekt człowieka.

Pojęcie pracy

Praca - to celowa działalność człowieka, polegająca na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokojenia potrzeb ludzkich. Określa się nią każdy sposób, w jaki ludzka energia fizyczna lub umysłowa, może być sensownie wykorzystana.

Dzięki pracy człowiek nabywa umiejętności:

• wykonywania różnych czynności,

• rozwijania samego siebie,

• współpracy i współżycia z innymi,

• przetwarzania zasobów i sił przyrody zgodnie z własnymi pragnieniami i możliwościami.

Praca jako szczególny rodzaj ludzkiego działania:

• Jest działaniem zmieniającym świat materialny, nastawionym na zaspokojenie ludzkich potrzeb podstawowych i wyższych;

• Stanowi optymalną możliwość uzewnętrzniania się właściwości osobowych człowieka;

• Jest wartością, dzięki której powstają i mogą powstawać wszystkie inne wartości, w tym także duchowe.

Teorie pracy - można ująć w dwie grupy:

1. Mechanistyczną - praca traktowana instrumentalnie w oderwaniu jej od podmiotu, jedynie jako środek produkcji, energię ludzką potrzebną do wytwarzania dóbr gospodarczych.

2. Humanistyczną (personalistyczną) - praca ujmowana jako forma aktywności pozwalająca człowiekowi doskonalić siebie i świat, w którym żyje. Doskonalenie dokonuje się przez sam akt pracy, jak i dzięki jej wynikom, dobrom wytworzonym przez człowieka. Humanistyczne teorie podkreślają dwa jej wymiary: podmiotowy i przedmiotowy.