Filozoficzne konteksty myślenia o pracy
Konteksty myślenia o pracy:
-
Uniwersalistyczny;
-
Chrześcijański;
-
Pragmatyczny.
Kontekst uniwersalistyczny:
-
praca jest wartością uniwersalną, tą wartością, dzięki której powstają i funkcjonują wszystkie inne wartości;
-
praca stanowi podstawowy miernik wartości człowieka;
-
praca stanowi podstawowy wymiar bytowania człowieka na ziemi
Praca człowieka w encyklice Jana Pawła II „Laborem exercens\"
Praca jest dobrem człowieka- dobrem jego społeczeństwa- przez pracę człowiek nie tylko przekształca przyrodę, dostosowując ją do swoich potrzeb, ale także urzeczywistnia siebie jako człowieka, a także poniekąd bardziej staje się człowiekiem. Człowiek powinien pracować zarówno ze względu na nakaz Stwórcy, jak też ze względu na własne człowieczeństwo, którego utrzymanie i rozwój domaga się praca - dlatego jest ona obowiązkiem w wielorakim tego słowa znaczeniu.
W świetle powyższego można stwierdzić, że:
-
każdy człowiek, tym bardziej sprawny fizycznie i psychicznie, ma prawo do pracy, a organizacja życia społecznego winna gwarantować realizację tego prawa
-
każdy człowiek powinien uzyskać takie przygotowanie do pracy i takie kompetencje, które zagwarantują mu szansę bycia podmiotem w każdej sytuacji pracowniczej,
-
każdy człowiek ma prawo do otrzymywania za pracę środki gwarantujące jemu i jego rodzinie godny stan ludzkiej egzystencji.
-
bezrobocie powstałe na skutek gry czynników ekonomicznych, godzi w istotę człowieka
Praca w ujęciu społecznej doktryny chrześcijańskiej
-
Podstawy społecznej doktryny chrześcijaństwa zawarte w Biblii - praca jest swoistym powołaniem człowieka;
-
Filozoficzne rozważania kwestii pracy ludzkiej w pismach św. Tomasza z Akwinu - praca jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy oraz jako źródło określonych cnót, niezbędnych ze względu na cel ostateczny (zbawienie) - Tomizm;
-
Encyklika papieża Leona XIII Rerum novarum (1891);
-
Encyklika papieża Jana Pawła II o pracy ludzkiej - Laborem exercens (1981); Przemówienie na 68 Sesji Międzynarodowej Organizacji Pracy (Genewa, 15.VI 1982); Homilia do wiernych w Gdańsku - VI pielgrzymka Papieża Jana Pawła II do Polski.
-
Kardynał Stefan Wyszyński Duch pracy ludzkiej (1957). Idea pracy, w sensie gospodarczym czy zawodowym, w koncepcji Prymasa:
-
w pracy udział bierze cały człowiek: umysł, wola, uczucia i władza ciała,
-
pracę charakteryzują tak doniosłe wymiary, jak: antropologiczny, moralny, religijny i chwalebny.
Antropologiczny - człowiek, wraz z całym światem powstał z pracy Boga, przez pracę żyję, dopełnia się, realizuje zamysł Boży w stosunku do świata. Praca żywi, rozwija, kształtuje i jest duchem stworzenia. Człowiek w pracy spełnia się jako jednostka i jako społeczność.
Moralny - praca doskonali człowieka, jego życie materialne i duchowe, jego moralność, charakter i osobowość. Praca zawsze istnieje w kontekście społecznym (rodzinie, grupie, zbiorowości), jej rozumienie jest kluczem do rozwiązania kwestii społecznych.
Religijny (transcendentalny) - praca przekracza porządek materialny, dociera do świata duszy, realizuje porządek i wolę Bożą; jest wartością religijną.
Chwalebny - dobrze wykonywana praca wiąże się z pięknem duchowym człowieka. Jaśnieje takimi wartościami, jak mądrość, cierpliwość, rozsądek, wytrwałość i stałość, sumienność i pilność, radość, zdolność do współpracy z innymi itp. Taka praca powraca do ikony człowieka, z której wyszła.
Każdy człowiek w swojej osobistej pracy powinien osiągnąć dwa cele: udoskonalenie rzeczy i udoskonalenie człowieka pracującego.
Analiza poglądów najwybitniejszych przedstawicieli Kościoła katolickiego prowadzi do następujących wniosków:
-
Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Nie jest ona następstwem grzechu pierworodnego, nie jest też karą za nieposłuszeństwo. Jest ona trwale związana z naturą rozumną człowieka, jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym. Stanowi ona podstawowy wymiar bytowania człowieka na ziemi.
-
Praca poza Bogiem i człowiekiem stanowi wartość najwyższą, jest źródłem wszelkich innych wartości, doskonali nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.
-
Pracę należy rozpatrywać w dwóch podstawowych aspektach - podmiotowym i przedmiotowym. Biorąc początek w ludzkim podmiocie, skierowana jest ona ku zewnętrznemu przedmiotowi, zakłada swoiste (odpowiedzialne) panowanie człowieka nad rzeczami i przedmiotami, nad ziemią.
-
Pracę ludzką widzieć należy w podwójnym wymiarze - indywidualnym i społecznym. Jest ona nie tylko sprawą osobistą człowieka, ale także siłą społeczną. Przez nadawanie materii nowych wartości, praca staje się sprawczynią dostatku, dobrobytu i dochodu narodowego. W pracy, dzięki niej i z jej pomocą wytwarza się między ludźmi więź społeczna.